In 4 stappen naar de juiste coach

Op zoek naar de juiste coach voor jou

Auteur:
Annemieke Nijman is partner van het opleidingskundig adviesbureau Savant Learning Partners in Utrecht.
Zij werkt als adviseur, coach en supervisor.

Dit artikel wil vooral helpen om in de moeilijk grijpbare jungle van coaching enige ordening en zakelijkheid aan te brengen.
Als manager word je akelig vaak met jezelf geconfronteerd. Omdat bijvoorbeeld je vooroordelen hardnekkig zijn, je te weinig delegeert, je in je allergie schiet als je medewerker komt klagen dat hij te druk is, of omdat je tegen je presentatie van de jaarcijfers aan de directie opziet. En dan zijn er niet altijd de collega-managers met wie je gemakkelijk over dit soort vraagstukken praat. Tijd voor een coach?
Dit artikel helpt u als u op zoek bent naar een goede coach die u ondersteunt hij de vragen waar u in uw werk tegenaan loopt. Maar realiseert u zich wel dat coaching niet iets eenvoudigs is dat je er zomaar even bij doet. Het vraagt tijd en energie en kan het een en ander overhoop gooien. Je wordt geconfronteerd met
jezelf, gaat met de billen bloot, oefent met nieuw gedrag. Dit proces doe je niet met de eerste de beste.

De zoektocht naar de juiste coach kunt u het best gestructureerd aanpakken.
• Stap 1. Waarom zoek ik een coach?
• Stap 2. Wat voor soort coaching wil ik?
• Stap 3. Hoe vind ik een goede coach?
• Stap 4. Hoe doe ik de intake met de coach?

Deze vier stappen zijn bedoeld om goed voorbereid aan het coachingtraject te beginnen. Een HRD professional kan nog een zesde stap toevoegen, waarin deze samen met de coachee de eerste vier stappen evalueert. In die zesde stap wordt de coachee geholpen een definitieve keuze te maken voor de juiste coach.

Stap 1. Waarom zoek ik een coach?
`Ik hen manager van drie regioteams. In een van de teams is het voortdurend hommeles. Ik heb alles al geprobeerd, maar weet niet wat ik nog kan doen.’
`Ik heb voortdurende onderbezetting op mijn afdeling, de workload wordt steeds groter, en het lukt mij niet om de problemen voor te blijven, ik ben vooral aan het branden blussen. Hoe kom ik uit deze vicieuze cirkel?’
`Ik ben inmiddels zeven jaar manager van een groot bedrijfsonderdeel. En eerlijk gezegd loopt het allemaal erg lekker. Moet ik niet eens gaan nadenken over wat mijn volgende stap moet zijn?’
`Na een fusie tussen twee bedrijven ben ik algemeen directeur geworden. Ik zie nogal wat beren op de weg. Ik heb behoefte aan een sparringpartner.’
`Ik voer de dagelijkse leiding samen met een andere manager. Vaak gaat het goed, maar regelmatig vervallen we in dezelfde conflicten. Wat kan ik doen om hier uit te blijven?’

De citaten hierboven maken duidelijk dat je allerlei redenen kunt hebben om gecoacht te willen worden. Coachingvragen kunnen heel breed en soms ook heel vaag zijn. Het is daarom belangrijk om te bepalen waar de kern van de coachingvraag ligt.

Stap 2. Wat voor soort coaching wil ik?
Zoals er grote verschillen zijn in de coachingvraag, zo zijn er ook verschillen in coachingvormen. Al die vormen bewegen zich op een lijn tussen volgend en sturend. Uw coach kan zich ertoe beperken uw gedachten en gevoelens te volgen, zodat u zelf ontdekt wat u vindt en voelt, en zodat u uw eigen conclusies
trekt. De coach kan ook sturend zijn, en bijvoorbeeld allerlei praktische tips geven, of de opdracht geven om te oefenen met nieuw gedrag. Het voert te ver om in dit artikel alle mogelijke begeleidingsvormen te bespreken.  Welke vorm u kiest, hangt van twee dingen af: (het niveau van) uw coachingvraag en uw
persoonlijke voorkeur. Houdt u ervan als iemand u de waarheid vertelt of hebt u meer behoefte aan een
klankbord, een luisterend oor?

Stap 3. Hoe vind ik een goede coach?
Hoe vindt u een coach die past bij (het niveau van) uw vraag? En een coach die een vorm hanteert die u aanspreekt (volgend of sturend)?

Tip
Misschien zoekt u niet zelf een coach maar een van uw medewerkers. In dat geval kunt u hen deze vier stappen laten doorlopen. U kunt dan een zesde stap toevoegen waarin u samen met uw medewerker de bevindingen van de eerste vier stappen evalueert. U helpt uw medewerker dan een keuze te maken voor de juiste coach, waarna de medewerker het coachingtraject goed voorbereid kan ingaan.

Stap 4. Hoe doe ik een intake met de coach?
Het is over het algemeen verstandig om met twee coaches een afspraak te maken voor een intakegesprek. U kunt dan uit die twee coaches een keuze maken. Houd altijd scherp in de gaten wat voor u de aanleiding is -uw coachingvraag – en probeer te achterhalen of de coach u daarbij kan helpen. Tijdens de intake zal de coach u waarschijnlijk de meeste vragen stellen. Maar zorg ervoor dat u zelf ook de nodige vragen hebt voorbereid. In het kader’ Voorbeeldvragen voor het intakegesprek’ op blz. 9 vindt u een lijstje met vragen dat u zelf verder kunt aanvullen.
Vraag aan het eind van het intakegesprek bedenktijd. En bepaal in die bedenktijd of u het ziet zitten met deze coach. Beantwoord daarvoor de volgende drie vragen:
1. Kan deze coach omgaan met mij coachingvraag?
2. Hanteert deze coach de coachingvorm die past bij mijn voorkeur en bij mijn vraag?
3. Klikt het met de coach? Voel ik mij veilig en denk ik bij deze coach te kunnen leren?

Typen coaches
De coach als trainer
Wat zijn zijn kwaliteiten?
• Gebruikt kennis van gedragsbeïnvloeding tijdens coaching.
• Werkt met verschillende werkvormen om de coachee te laten oefenen met gedrag en geeft hierop
feedback.
• vervult voorbeeldgedrag.
• Durft de coachee te confronteren met wat hij opmerkt.
• Ziet kansen en (on)mogelijkheden van de coachee.

Wat zijn zijn competenties?
• Integriteit.
• Beïnvloedingsvermogen.
• Durf.

De coach als mentor
Wat zijn zijn kwaliteiten?
• Gebruikt psychologische en organisatiekundige kennis in coaching.
• Kan modellen, theorieën, analyses en dergelijke overbrengen op coachee.
• Plaatst coaching in bredere context.
• Gaat waar nodig de confrontatie aan met de coachee.
• Kan omgaan met de spanning tussen de wensen die de coachee heeft en de wensen die de
organisatie heeft.

Wat zijn zijn competenties?
• Integriteit.
• Charisma.
• Omgevingsbewustzijn.

De coach als onderzoeker
Wat zijn zijn kwaliteiten?
• Krijgt vraag van coachee en organisatie boven tafel en kan die op waarde schatten.
• Analyseert problemen en situaties.
• Stimuleert de coachee om ideeën, overtuigingen, normen en waarden, aannames en dergelijke te
onderzoeken.
• Kijkt vanuit verschillende perspectieven en op verschillende niveaus naar vraagstukken.
• Legt verbanden.
• Denkt creatief.

Wat zijn zijn competenties?
• Integriteit.
• Creativiteit.
• Analyserend vermogen.

De coach als vertrouwenspersoon
Wat zijn zijn kwaliteiten?
• Luistert, vraagt, vraagt door, parafraseert, vat samen, concretiseert, generaliseert, enzovoort.
• Heeft non-verbaal een actieve luisterhouding.
• Kan omgaan met psychologische processen als overdracht, tegenoverdracht, projectie.
• Creëert veilige en tegelijkertijd stimulerende leeromgeving.
• Erkent, waardeert en benoemt de inspanningen van de coachee.

Wat zijn zijn competenties?
• Integriteit.
• Sensitiviteit.
• Mondelinge communicatie.

Vragen voor bij de intake
Voorbeeldvragen die u aan uw coach kunt stellen.
• Heeft u ervaring met mijn coachingvraag?
• Welke ervaring heeft u met mensen in een soortgelijke functie?
• Welke ervaring heeft u met de branche waarin ik werk?
• Kunt u zich vinden in de doelen die ik geformuleerd heb?
• Wat kunt u bijdragen aan het verwezenlijken van mijn doelen?
• Wanneer is een coachingtraject voor u geslaagd?
• Hoe omschrijft u uw coachingstijl?
• Hoe sturend of volgend bent u in uw coaching?
• Wat verwacht u van mij?
• Wiens belangen dient u vooral: die van de organisatie of die van mij?
• Wat rapporteert u over de coaching aan de organisatie?
• Hoe lang duurt het coachingtraject? Hoe lang duurt elke sessie?
• Welke opleiding heeft u gevolgd om als coach te kunnen werken?
• Wat doet u om uzelf te professionaliseren?
• Wat kost u?

Samenvatting
Managen is leuk, maar niet altijd eenvoudig. Omdat je zo vaak met jezelf geconfronteerd wordt. Je delegeert te weinig, je vooroordelen tegen werkende moeders blijven, je schiet in je allergie als je medewerker komt klagen dat hij te druk is, je ziet op tegen je presentatie van de jaarcijfers aan de directie.
Dit artikel helpt u als u op zoek bent naar een goede coach die u ondersteunt bij de vragen waar u in uw werk tegenaan loopt. In vier stappen worden ordening en zakelijkheid in de coachingjungle aangebracht, zodat u goed voorbereid aan het coachingtraject kunt beginnen.

Tip
Kies niet te snel vanuit comfort (we liggen elkaar zo goed), maar kijk ook kritisch naar wat iemand te bieden heeft.

BRON
Dit artikel is een bewerking van het artikel ‘Medewerker zoekt coach m/v’ dat eerder verscheen in het tijdschrift
Opleiding & Ontwikkeling, nummer 01-02-2006.